Tevhîd ehli bazı kardeşlerimizin başta Şeyhu’l-İslâm İbn Teymiyye olmak üzere birtakım Hanbelî âlimlerin görüşlerine dayanarak tesbîh namazıyla ilgili hadislerin zayıf olduğunu söylemeleri hatta daha da ileri giderek bu namazının bid’at bir namaz olduğunu iddia etmeleri tarafıma sıkça sorulan sorulardan biri olmuştur. Bu iddianın reddine ilişkin olarak tesbîh namazı hakkında şu bilgileri vermeyi uygun buldum:
‘İkrime, İbn ‘Abbâs radiyallâhu anhumâ’dan rivâyeten demiştir ki: Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem ‘Abdülmuttalib oğlu ‘Abbâs’a şöyle dedi: ‘Ey ‘Abbâs! Ey Amcam! Sana (haber) vereyim mi? Sana (haber) vereyim mi? Sana (haber) vereyim mi? Sana, onu yaptığın takdirde Allah’ın o yaptığın şeyle ilki ve sonu, eskisi ve yenisi, bilerek ve bilmeyerek yapılanı, küçüğü ve büyüğü, gizlisi ve açığı olmak üzere on çeşit günahını bağışlayacağı bir şey öğreteyim mi? Dört rek’at namaz kılarsın. Her rek’atinde fâtiha ve bir (zammi) sûre okursun. Birinci rek’atte okumayı bitirince ayakta iken: ‘Sübhânallah, ve’l-hamdulillah, ve lâ ilâhe illallah, vallâhu ekber’ tesbîhlerini 15 kere söylersin. Sonra rukûya giderek rukûdayken (rukû tesbîhatından sonra) 10 kere bu sözlerin aynısını söylersin. Sonra rukûdan başını kaldırınca 10 kere (Rabbenâ ve leke’l-hamd dedikten sonra) bu sözleri söylersin. Sonra secdeye inerek 10 kere bunları (secde tesbîhatından sonra) söylersin. Secdeden başını kaldırınca 10 kere bunları söylersin. Sonra tekrar secdede bunları (secde tesbîhatından sonra) söylersin. Sonra secdeden başını kaldırınca (kıyâma kalkmadan önce istirahat oturuşunda) bu sözleri 10 kere söylersin. Böylece her rek’atte 75 tesbîh olmak üzere dört rek’atte (toplam 300 olmak üzere) de bunun aynısını yaparsın. Eğer tesbîh namazını her gün bir kere kılmaya gücün yeterse kılıver. Şayet gücün yetmezse her hafta bir kere kıl. Eğer her hafta bir kere kılamazsan, senede bir kere kıl. Eğer onu da yapamazsan ömründe bir kere kıl.’
HADİSİN TAHRÎCİ
Ebû Dâvûd, (2) Namaz Kitabı, (303) Tesbîh Namazı Babı (2/67-68, No: 1297) İbn Abbâs’tan. İbn Mâce, (5) Namaz Kitabı, (190) Tesbîh Namazı Hakkında Gelen Şeyler Babı (1/442-443, No: 1386,1387) İbn Abbâs’tan. Hâkim el-Müstedrek, (8) Tetavvu’ Namazı Kitabı (1/463-464, No: 1192, 1193, 1194, 1195) İbn Abbâs’tan. Beyhakî es-Sünenü’l-Kübrâ, (3/51-52) İbn Abbâs’tan. İbn Huzeyme es-Sahîh, Tetavvu’ Namazları Babları, (526) Tesbîh Namazı Babı (2/223-224, No: 1216) İbn Abbâs’tan. Taberânî el-Mu’cemu’l-Kebîr (11/194-195, No: 11622) İbn Abbâs’tan. İbn Nâsıruddîn ed-Dımaşkî et-Tercîh li Hadîsi Salâti’l-Tesbîh (s.5-9) İbn Abbâs’tan. Tirmizî Namaz Babları, (350) Tesbîh Namazı Hakkında Gelen Şeyler (2/350-351, No: 482) Ebû Râfî’den. İbn Nâsıruddîn ed-Dımaşkî a.g.e. (s.10) Ebû Râfî’den. Ebû Dâvûd, (2) Namaz Kitabı, (303) Tesbîh Namazı Babı (2/68-69, No: 1298) ‘Abdullah b. ‘Amr’dan. Hâkim A.g.e., (8) Tetavvu’ Namazı Kitabı (1/464-465, No: 1196) İbn Ömer’den. Hâkim ve Zehebî bu rivâyetin senedinin sahih olduğunu belirtiyorlar. Münzirî et-Terğîb ve’t-Terhîb, (6) Nâfile Namazlar Kitabı, (17) Tesbîh Namazına Teşvik Babı (bk.el-Elbânî Sahîhu’t-Terğîb ve’t-Terhîb, 1/424-426, No: 667 İbn Abbâs’tan; No: 678 Ebû Râfî’den). Tebrîzî Mişkâtü’l-Mesâbîh, Namaz Kitabı, Tesbîh Namazı (1/418-419, No: 1328 İbn Abbâs’tan; No: 1329 Ebû Râfî’den).
HADİSİN SIHHAT DURUMU
Bu hadis, sahih bir hadistir.Sahih olduğunu belirten alimlerden bazıları şunlardır: Âcurrî, Ebu’l-Hasen el-Makdisî, Beyhakî, İbnü’l-Mübârek, İbnu’s-Seken, Nevevî, Tâcu’s-Subkî, Münzirî, Bulkînî, İbn Nâsıruddîn ed-Dımaşkî, İbn Hacer el-‘Askalânî, Suyûtî, Leknevî, Sindî, Zebîdî, Tuhfetü’l-Ahvezî sahibi el-Mübârekfûrî, Mir‘âtü’l-Mefâtîh sahibi el-Mübârekfûrî, Ahmed Şâkir ve el-Elbânî (son görüşlerinde). Bk. Câsim ed-Devserî Risâletü’t-Tenkîh li mâ Câe fî Salâti’t-Tesbîh (s. 64-70).
el-Elbânî’nin eski görüşü için bk. Mişkâtü’l-Mefâtîh Tahkiki (1/418-419, No: 1328, 1329). Yeni görüşü için bk. Sahîhu’l-Câmi‘i’s-Sağîr (2/1314, No: 7937), Sahîhu Süneni Ebî Dâvûd (1/354-356, No: 1297, 1298), Sahîhu Süneni’t-Tirmizî (1/272, No: 482), Sahîhu Süneni İbn Mâce (1/412-414, No: 1146, 1147), İbn Huzeyme’nin es-Sahîh Tahkiki (2/223, 1216 nolu hadisin dipnotu).
Bir Hatırlatma: Ebû Vehb (öl. 209h.) şöyle demiştir: ‘Abdullah b. el-Mübârek’e (doğ. 118h, öl. 181h.) tesbîh namazını sordum. O şöyle dedi: ‘Tekbir getirir, sonra Sübhaneke’yi okur, sonra 15 kere: ‘Sübhanallah, ve’l-hamdulillah , ve la ilahe illallah, vallahu ekber’ dersin. Sonra Eûzu besmele çekerek fatiha’yı ve bir (zammi) sure okur, sonra 10 kere bu tesbîhi söylersin.’ Daha sonra İbn ‘Abbâs ve Ebû Râfî’in söylediklerine benzer bir keyfiyet zikreder. Bu eseri Tirmizî, Namaz Babları, (350) Tesbîh Namazı Hakkında Gelen Şeyler (2/348-349. Ay. bk. Tuhfetü’l-Ahvezî 2/489-490, No: 481) ve Hâkim el-Müstedrek, (8) Tetavvu’ Namaz Kitabı (1/ 465, No: 1197) rivâyet etmişlerdir. Bu rivâyet ‘Abdullah b. el-Mübârek’e kadar güvenilir râviler tarafından nakledilmiştir. Hâkim, Zehebî ve başkaları bunu belirtmişlerdir. Ancak dikkat edilecek olursa ‘Abdullah b. el-Mübârek bunu Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem’den rivâyet etmemiştir. Yani merfû’ bir hadisdeğildir. Üstelik İbn ‘Abbâs ve Ebû Râfî’in merfû’ olarak Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem’den rivâyet ettikleri hadiste zikredilen keyfiyete de muhaliftir. Normalde merfû’ olan olmayana, hele hele bir esere tercih edildiğine göre, merfû’ olanla olmayan arasında bir ihtilaf olması halinde merfû’ olanın olmayana, hele hele böyle bir esere muhakkak tercih edilmesi gerekir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bk. Münzirî et-Terğîb ve’t-Terhîb (1/239; Beyhakî es-Sünenü’l-Kübrâ (3/52); el-Mübârekfûrî Tuhfetü’l-Ahvezî (2/490-491); el-‘Azîm Âbâdî ‘Avnu’l-Ma’bûd (4/125-126); el-Elbânî Sahîhu’t-Terğîb ve’t-Terhîb (1/424-426); Sahîhu Süneni’t-Tirmizî (1/271-272); Câsim ed-Devserî Risâletü’t-Tenkîh li mâ Câe fi Salâti’t-Tesbîh (s. 64-70).
Paz 28 Ekim 2012, 12:04
Konu: TESBÎH NAMAZI 
Çarş. 02 Şub. 2011, 20:40