Hadislerin Sayısı Zamanla Arttı İddiası

Admin Yaş : Kayıt tarihi : 02/02/09 Mesaj Sayısı : 1596 Nerden :

Öncelikle şunu belirtmek gerkir ki bu iddiada bulunanlar doğru söylemekle beraber onlar bu doğrularıyla bir batılı hedeflemektedirler. Yani onlar hadislerin sayısının zamanla arttığı doğrusunu kullanarak hadislerin tamamı aleyhinde bir önyargı oluşturmak ve hatta onların kaldırılıp atılmasını arzulamaktadırlar.

Peki hadislerin sayısı zamanla neden artmıştır? Bu konuda Doç. Dr. Mustafa Karataş'ın Hadislerin Sayısı isimli kitabını bitirmek üzereyim. Fırsat buldukça bu kitaptan çeşitli alıntılar yaparak bu konuyu açıklamaya çalışacağım.

Doç. Dr. Mustafa Karataş, öncelikle hadis alimlerinin hadis tariflerini ele alarak, bu tariflere uygun olarak hadislerin sayılarının da muhaddisten muhaddise değişiklik göstermesinin normal olduğunu izah etmiş.
Yani bazı alimler sadece Resulullah'ın (SAV) sözlerini hadis sayarken, bazıları ashabın ve hatta tabiin ile tebei tabiin'in sözlerini de hadis saymışlardır. Bu durumda birinciler topu topu birkaç bin hadisten bahsederken, onlardan saha sonra gelen alimler nezdinde hadislerin sayısı milyonları bulabilmektedir.
Mesela H.124 senesinde ölen Zühri, kendisinin 2000 hadis topladığını ve bu rakamın Resulullah'ın hadislerinin tahminen yarısına tekabül ettiğini söylerken; H.258 senesinde ölen Ahmed ibnü'l-Furat'ın sadece kendilerinden hadis dinlediği şeyhlerinin sayısı 1700 olup, bunlardan 1 500 000 hadis aldığı rivayet edilmiştir.
age.18,19

Ashabın sözlerinin de muhaddislerce hadis olarak sayıldığı hakkında bakınız:
https://rahmet.yetkin-forum.com/hadis-mudafaas-f37/ashabn-ve-tabiinin-sozlerinin-hadis-saylmas-t724.htm#1206

Kitabın ilerleyen sayfalarında Doç. Dr. Mustafa Karataş, muhaddislerin bir kısmının her rivayeti ayrı bir hadis sayarken, bazılarının hadisleri konularına göre tanzim edip, bir konuda ne kadar çok hadis olursa olsun, bunların hepsini tek hadis saydıklarından; bazılarının ise senedi ve metni aynı hadisleri tek hadis sayarken diğer bazılarının senedi aynı olsa bile metninde bir harf farklılığı olan her hadisi ayrı bir hadis saydığından bahsetmiştir. Hatta senedi ve metni tamamen aynı olan hadislerin herbirini farklı bir hadis sayanlar da vardır.
Nitekim Müslim, Sahih'inin Mukaddimesinde "Hadiste kendisine ihtiyac duyulan (her) fazla mana, tam bir hadis sayılır." demiştir. age. shf.52

Nitekim kendisinden 5 hadis rivayet edildiği bildirilen Hakem b. Uteybe'nin bu beş hadisi zikredilirken kullanılan "vitir, kunut, talak, cezaussayd ve hayızlı kadının durumu" ifadeleri, bu beş rakamından hadislerin sayısının değil konuların sayısının kast edildiği anlaşılmaktadır.

Abdullah b. Mübarek Resulullah'ın 900, ibn Mehdi 800 ve Kadı Ebu Bekir ibnü'l-Arabi 2000 hadis olduğunu söylerken hadislerin sayısını değil, konularını kast ediyorlardı.
age. 50
Bu durumda hadislerin sayısının alimden alime farklılık göstermesi tabii olduğu gibi, usuldeki ve sayımdaki bu farklılıklardan dolayı bazılarının tüm hadisler aleyhinde bir hava oluşturmaya çalışması, ard niyet değilse de tam bir cahillik örneğidir.
Mesela, Abdurrahman b. Mehdi (Ö. H.198) "Benim nezdimde muğire b. Şu'be'nin Resulullah'tan mestler üzerine mesh yapmak hakkında rivayet ettiği 13 hadisi vardır." demektedir. Burada ya 13 farklı metin ya da Muğire'den sonra 13 farklı sened söz konusudur. Yoksa 13 farklı hadis değil.
Üstelik muhaddislerin bir kişinin "Ben hocamdan şöyle şöyle bir hadis duydum." demesini yeterli görmeyip, o kişinin hocasının diğer öğrencilerinin de o hadisi duyup duymadıklarını araştırdıklarını, bulduklarını kitaplarına aldıklarını, bunun sonucunda bir hadisin, sadece senedindeki son ravisi farklı olmak üzere 10, 20 hatta 100 hadise dönüştüğünü de Kettani ifade etmiştir.
age. shf.40
Başka bir örnek daha da ilginçtir. Şöyle ki: Aslında uzunca bir hadis olan "Ameller niyetlere göredir." hadisi Resulullah'tan > Ömer >Alkame b. Vakkas > Muhammed b. İbrahim et-Teymi tariki ile Yahya b. Said el-Ensari'ye kadar ferd bir sened ile gelmiştir. Fakat bu hadis Yahya b. Said'ten tam 700 kişi tarafından rivayet edildiği için bir anda 700 hadis olarak telakki edilmeye başlanmıştır.
Bunun sebebi ise ileriki sayfalarda açıklanacağı üzere ashab önceleri Kur'an ile karışmasın diyerek ve insanları Kur'an'a daha fazla rağbet ettirmek için hadis tahsiline pek ehemmiyet vermezken; Kur'an'ın tedvininden ve kalplere iyice yerleşmesinden sonra özellikle de fitnelerin artması ve uydurma hadislerin çoğalması üzerine seleften bazılarının hadis halkaları düzenlemeye başlaması şeklinde açıklanmış.
age.39 ve öncesi.

Bu halkaların bazılarında binlerce talebe ve bunlara dersi duyurabilmek için yüzlerce müstemli bulunduğu bunun sonucunda da bir hadisin binlerce tarikinin ortaya çıktığı zikredilmektedir.
Mesela H.221 senesinde ölen Asım b. Ali'nin Bağdat'taki hadis imla meclislerinde çoğu zaman izdiham olduğu, talebe sayısının 30 000 ile 100 000 arasında değiştiği, bu kalabalığa dersi duyurmak için yüzlerce müstemli çalıştırıldığı eserin 80 ve 81. sayfalarında yazmaktadır.

Admin Yaş : Kayıt tarihi : 02/02/09 Mesaj Sayısı : 1596 Nerden :

Bazen de içinde farklı konular ve hükümler barından çok uzun bir hadis muhaddisler tarafından kısımlara ayrılmış ve hadisin bu kısımları yeri geldikçe parça parça sunulmuştur. Tabii olarak bu her parça ayrı bir hadis sayılmıştır.
Bazen de Cevamiu'l-Kelim olan Resulullah'ın bir hadisi önemine binaen birkaç yerde birden zikredilmiştir.
Hatta öyle ki içinde 7000 küsur hadis olan Sahihi Buhari'nin içindeki tekrarlar çıkarıldığında geriye 2602 hadis kaldığı zikredilmektedir.
age. shf51 vd.

Admin Yaş : Kayıt tarihi : 02/02/09 Mesaj Sayısı : 1596 Nerden :

Konuyla ilgili bir başka ayrıntı da Kur'an tefsiri ile ilgili hadislerde ortaya çıkmaktadır. Şöyle ki:
Muhaddisler bir ayet hakkında hem Resulullah'tan hem de seleften gelen her türlü açıklamayı toplamaya özen göstermişlerdir. Bunun sonucunda bazen bir ayet hakkında onlarca açıklamadan her biri bir hadis olarak telakki edilmiş ve kayıt altına alınmıştır.
Örnek olarak Tekasür Suresi'ndeki en-Naim/nimetler kelimesinden kastın ne olduğu hakkında seleften 45, Maun Suresi'nin son ayetindeki maun/hayr kelimesi hakkında 20 değişik haber, hadis olarak kaydedilmiştir.
age. 53 vd.

Admin Yaş : Kayıt tarihi : 02/02/09 Mesaj Sayısı : 1596 Nerden :

Hadis sayısının zamanla artmasının bir sebebi de ashabın bazı hadisleri ancak olaylar yaşandıkça hatırlamasıdır. Huzeyfe ibnu'l-Yeman (ra) hadis rivayet ettikten sonra şöyle derdi:
Resulullah (sav) şu makamında bize kıyamete kadar olacak bütün hadiseleri anlattı. Onları ezberleyen ezberledi, unutan unuttu. Aradan uzun yıllar geçtikten sonra unuttuğumuz bir adamı görünce hatırladığımız gibi, pek çok hadisi de olayları yaşadıkça hatırlıyoruz.
age. shf.113