Ömer (Ra) Ebu Hureyre'ye Hadis Rivayetini Yasakladı Mı?

Admin Yaş : Kayıt tarihi : 02/02/09 Mesaj Sayısı : 1596 Nerden :

el- Celâli’nin konuyla ilgili iddiası şöyledir: Ömer özellikle hadis rivayetinde ileri gelen bazı sahâbîlerin hadis rivayet etmelerini yasakladı

Yazarın iddiasına göre Ömer’in hadis rivayet etmesini yasakladıgı sahabilerden birisi Ebû Hureyre’dir. İleri sürüldügüne göre Ömer, Ebû Hureyre’ye: “Ya Allah Resulü’nden hadis rivayet etmeyi terk edersin ya seni et-Tafîh’a(memleketine) sürerim” demis.
Ebû Hüreyre’yi göndermekle tehdid ettigi yerin adı ile ilgili farklı lafızlar kullanılmaktadır: Bazı rivayetlerde “devs” bazılarında “ devs dagları” bazılarında ise “maymunlar diyarı” ifadeleri yer almaktadır.
Bu rivayetlerin zahirine göre Ömer’in Ebû Hüreyre’den hadis rivayetini terk etmesini, aksi takdirde kendisini memleketi olan devs’e gönderecegi tehdidinde bulundugu anlasılmaktadır.

Haberin Kaynagı ve Sıhhati:
Bu haberin kaynagını arastırdıgımızda muteber hadis mecmualarının hiç birisinde bulamıyoruz. Bu haberin ilk yer aldıgı kaynak ibn Şebbe’nin (262/775) Tarihu’l-Medineti’l- Münevvere adlı tarih kitabıdır. İsin daha garip tarafı haberin senedi yoktur.1 Senedli olarak yer aldıgı ilk kaynak ise 6. asırda yazılan ibn Asakir’in ( 571/1175) Tarîhu Dımask’ı ve 8. asırda yazılan ibn Kesîr’in (774/1372) el-
Bidaye ve’n-Nihâyesi gibi, yine tarih kitaplarıdır.2

el- A’zamî’nin kaydettigine göre bu haberin Ömer’e aidiyyeti sabit degildir. el-Muallimî, bu haberin senedinde Muhammed b. Zür’a isimli meçhul bir ravî bulundugunu, meçhul ravinin rivayetiyle huccet getirilemeyecegini söylemistir. Ayrıca senedde baska problemler de vardır.3 Ayrıca Medine’de senedi olmayan böyle bir haberin Sam’da senedli olarak ortaya çıkması da bu haberin sahih olmadıgının bir isareti sayılabilir.

İbn Ömer [Ömer b. Hattab'ın oğlu] ve daha pek çok sahabenin bu habere hiç itibar etmeden Ebû
Hureyre’den pek çok hadis rivayet etmeleri de haberin sahihligine gölge düsürmektedir. Daha da enteresanı Ömer’in ömrünün sonuna dogru, namaz kıldırmak ve kadılık yapmak üzere Ebû Hureyre’yi Bahreyn’e tayin ediyor olmasıdır. Tabiatıyla Ebû Hureyre de Bahreyn’de bu görevleri ifa ediyor, halkı egitiyor, fetva veriyor hadis rivayet ediyordu.4 Bütün bunlar bu haberin sahih olmadıgını göstermektedir. Senedi olmayan böyle bir habere dayanarak Ömer’in Ebû Hüreyre’ye böyle bir söz söyledigi kesin olarak söylenemez.

Diger taraftan yazarın ileri sürdügü delillerden birisi çok hadis rivayet ettigi gerekçesiyle Ömer’in, Ebû Hüreyre’yi dövdügü söylenen haberdir. Bu haberin sahih olmadıgı rahatlıkla söylenebilir. Çünkü erken dönem muteber hadis kaynaklarının hiç birinde yer almamaktadır. Zaten, el-Celalî de buna referans olarak ibnu Ebi’l-Hadîd’in Nehcu’l-Belâga adlı eserin serhini göstermistir.5 A’zamî bu haberin de uydurma oldugunu söylemistir.6 Daha da önemlisi Ömer’in Ebû Hüreyre’nin rivayetlerine deger verdigini gösteren pek çok delil mevcuttur.7

1 Bkz. ibn Sebbe Ebû Zeyd, Tarihul-Medineti’l-Münevvere, tahk.Fehim Muhammed Seltut, Beyrut,
1410/1990, 3/800.
2 Bkz. ibn Asâkir, Tarihu Dımask, XXXXX, 172; ibn Kesir, el-Bidaye ve’n-Nihaye, 8/106. el-Celâlî,
dipnotta söz kounusu haberin el- Muhaddisu’l-Fasıl’da bulundugunu kaydetmistir.( Bkz. el-Celâlî,
Tedvînu’s-Sünneti’s-Serife, http://www.14masom.com/hdeath_sh/19/2molhagh1.htm, 19 nr. dipnot)
Fakat baktıgımızda referans verilen kaynakta yukardaki habere kısmen benzeyen ve Osman’a
nisbet edilen bir sözun bulundugunu gördük. Ancak Ömer’e ait böyle bir sözü o kaynakta
bulamadık.(Krs.er-Ramehürmüzî, a.g.e., s.554.)
3 el-Azamî, Dirasat, s. I, 134.
4 el-Azamî, a.g.e. , a.y.
5 el-Celâlî, a.g.e., a.y. Aynı haberi, yine bir sîi müellelif olan Fazl b. Sazân (260/873)’ın eserinde de
görümekteyiz. ( Bkz. el-îzâh, Beyrut -1402/1982, s. 29).
6 el-Azamî, a.g.e., a.y.
7 Bkz. Osman Güner, Ebû Hüreyre’ye Yönelik Elestiriler, İnsan Yay. İst.2001,s. 80-81.

Yrd. Doç. Dr. Tevhit Bakan, ÇAĞDAS Şİİ BİLGİNLERE GÖRE HADİSLERİN YAZILMASI, ****** Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 26, Erzurum, 2006