73-Müzzemmil suresi/20- Şüphesiz Rabbin, senin ve beraberinde bulunanlardan bir topluluğun gecenin üçte ikisinden biraz az, yarısı ve üçte biri kadar vakit içinde kalktığını bilir. Gece ve gündüzü Allah ölçer; sizin bu vakitleri takdir edemeyeceğinizi bildiğinden tevbenizi kabul etmiştir. Artık, Kuran'dan kolayınıza geleni okuyun; Allah, içinizden, hasta olanları, Allah'ın lütfundan rızık aramak üzere yeryüzünde dolaşacak olan kimseleri ve Allah yolunda savaşacak olanları şüphesiz bilir. Kuran'dan kolayınıza geleni okuyun; namazı kılın; zekatı verin; Allah'a güzel ödünç takdiminde bulunun; kendiniz için yaptığınız iyiliği daha iyi ve daha büyük ecir olarak Allah katında bulursunuz. Allah'tan bağışlanma dileyin; Allah elbette bağışlar ve merhamet eder.
NAMAZDA KUR’AN’DAN OKUMAK- SÜLEYMAN ATEŞ
“Ezbere bilmeyen, Mushafa bakarak Kur’ân okuyabilir. Buhârî’nin çıkarımına göre Âişe (ra), Mushaftan okuyarak namaz kıldıran âzâdlı kölesi Zekvân’ın arkasında namaz kılardı.
Buhârî’ni bu rivayetini, Ebû Dâvûd, Kitâbu’l-Mesâhif te Eyyûb ibn Ebî Melike yoluyla, İbn Ebî Şeybe de Vekî’-Hişâm ibn Urve-Ebubekr ibn Ebî Melike ve Ebû Melîke- Âişe’den nakletmiştir. Anlamı şöyledir:
“Âişe’nin âzâdettiği bir kölesi vardı. Bu köle Ramazanda Mushaftan okuyarak namaz kıldırırdı.”
Bu rivayet, namazda Mushafa bakarak okumanın caiz olduğuna delîl sayılmıştır. Ancak kimi de ameli kesîr olur gerekçesiyle, Mushaftan okumanın caiz olmadığını söylemiştir.
Bu konuyu ele alan Hidâye sahibi Burhânu’d-dîn Ebû’l-Hasan Alî el-Marğînânî(ö. 593 H.) şöyle diyor: “İmâm, Mushaftan okursa Ebu Hanîfe’ye göre namaz bozulur. İmâmeyn(Ebû Yûsuf ve Muhammed)e göre namaz tamdır, çünkü bu durumda ibâdet, ibâdete eklenmiş olur. Ancak bu, Kitap ehlinin eylemine benzediğinden mekruhtur.
Hidâye şârihi Aynî, Hidâye’nin ibarelerini şöyle açıklıyor: “İmâm, Mushaftan okursa, Ebû Hanîfe’ye göre namaz bozulur.” Saîd ibn el-Müseyyib, Hasan-ı Basrî, Şa’bî ve Sülemî de bu görüştedirler. Ebû Yûsuf ve Muhammed’e göre Mushafa bakarak okuyanın namazı tamdır. Ancak mekruh olur. Çünkü bu, namazlarında Kitaba bakan Kitap ehlinin eylemine benzer. Ebû Hanîfe’ye göre bundan ayrı olarak, bu davranışta amel-i kesîr ve telakkun (öğrenme) vardır.
Ebû Hanîfe, görüşünü iki gerekçeye dayandırıyor: Birincisi eylemin amel-i kesîr olması, ikincisi öğrenme olması. Birinci durumda eğer bakarak okurken Mushafı elde taşıma, yapraklarını çevirme gibi namazda yapılmayacak eylemler varsa, namaz bozulur. Şayet önüne konan Mushafı, elde taşımadan, yapraklarını çevirmeden, ya da mihraba yazılı Kur’ân’a bakarak okursa amel-i kesîr olmadığı için namaz bozulmaz.
Fakat Aynî, Kur’ân’ı taşımanın, yapraklarını çevirmenin namazı bozacağı savını, Peygamber’in uygulamasına aykırı bulmaktadır. Çünkü Peygamber (s.a.v.), namazda bundan daha çok olan eylemi yapmıştır: Ebû’l-As’ın kızı Umâme, kendisinin omuzunda olduğu halde namaz kılar, secdeye vardığında kızı yere bırakır, kalktığında tekrar alırdı. Mushafa bakmak neden caiz olmasın? Mushafa bakmak, ibâdetin ibâdete eklenmesidir. Mushafa bakmak, mihrabdaki nakışlara bakmaktan daha fazla bir şey değildir. Nakışlara bakmak namazı bozmazken, Kur’ân’a bakmak neden bozsun? Yapraklan çevirmek ise amel-i kalîldir.
Ama birinci bakımdan fark vardır. Çünkü yere konulmuş Mushafa bakmak, ameli kesîr değildir. Yazılı bir şeye bakmak da icmâ’ ile namazı bozmaz.
Mushafa bakıp okumayı, öğrenme sayma görüşünü de kabul etmeyen Hidâye şârihi Kemâlu’d-dîn “Bu telakkun(öğrenme)dir." sözü, yanlıştır. Yazılı Mushafa bakmak, namazı bozacak ölçüde bir öğrenme değildir” diyor ve Serahsî’nin sözlerini aktarıyor: “İmam namazda Mushaftan okursa Ebû Hanîfe’ye göre namaz bozulur. Şâfi’îye göre kerahetsiz caizdir. Şâfi’î diyor ki: “Eğer Kitap ehli, namazlarında Kitaba bakıyor, diye Mushafa bakarak okumak, mekruh olursa ezbere okumak da mekruh olur. Çünkü Kitap ehli içinde, ezbere okuyanlar da vardır. Ayrıca biz de onlar gibi tasadduk eder, onlar gibi yer, içeriz. Bunlar mekruh değildir. (Mushafa bakmak neden mekruh olsun?)”
Şeyhu’l-İslâm Pezdevî diyor ki: “(Bir kişi) Mihraba baksa da ’Namazında huşu’ et!’ ibaresinin yazılı olduğunu görse; bu ibareyi düşünse ve anlasa şeyhlerimizden bir kısmına göre -meselâ Ebû Yûsuf’a göre- namazı bozulmaz. Ancak İmâmı Muhammed’e göre bozulur.
Ancak şeyhlerimizden kimi de bakmanın namazı bozmayacağı kanısındadır. Çünkü kitabı okumak bizzat amaç değildir. Asıl amaç, kitabın (içindekini bilmektir. Öyle ise amaç aranır. Kitaba, anlamak için bakılır.
Fakat namazda okumak buna benzetilemez. Namazda olanın bakmasında bir sakınca yoktur. Delîli de şudur: Karısının alnında ’Sen boşsun’, kölesinin alnında da’ Sen hürsün’ diye yazılmış olduğunu gören kimse, bu yazıya bakıp mânâsını anlamakla ne kadın boş, ne köle âzâdedilmiş olur. Bu da gösteriyor ki İmâm Muhammed (Allah rahmet eylesin), anlamayı okumakla, özellikle Kitap okumakla eş tutmuş, ama konuşma ile ilgili diğer hususlarda anlamayı okumaya eş tutmamıştır.
Bu görüşleri Bedâi’ s-sanâyi’de ele elen el-Kâsânî de şöyle diyor:
“Namazda Mushafa bakarak okumayı caiz görenler, Âişe’nîn, Zekvân adlı âzâdlı kölesinin Ramazanda Mushaf’tan okuyarak halka namaz kıldırmasını delîl gösterirler. Ayrıca Mushafa bakmak ibâdettir. Okumak da ibadettir. İbâdetin ibâdete eklenmesi, bozmayı gerektirmez. Ancak Kitap ehlinin eylemine benzediğinden mekruh olur. Fakat Şâfiî'ye göre biz, Kitap ehline benzemekten, her konuda men’edilmiş değiliz. Zira biz de onların yediklerini yiyoruz.”
“Bu konuda Ebû Hanîfe görüşünün iki yönü vardır:
1- Eğer Mushafı taşıma, yapraklarını çevirip bakma gibi namazda yapılmayacak eylemler varsa, namaz bozulur. Buna göre önüne konulmuş Mushafa bakarak okumak, amel-i kesîr olmadığı için namazı bozmaz.
2- Bakarak okumanın, başkasından öğrenme olacağı, öğrenmenin ise namazı bozacağı noktasından ise Kur’ân’in elde taşınıp taşınmaması arasında fark yoktur.
Zekvân hadîsine gelince, Âişe’nin ve onun görüşünde olan sahabilerin, Kur’ân’a bakmanın öğrenim olduğunu bilmedikleri anlaşılıyor. Namazda öğrenim mekruhtur. Onlar bunu bilselerdi, gerek olmadığı halde bütün Ramazan boyu bu mekruh işi sürdürmezlerdi. Ya da râvînin “Ramazanda halka imamlık yapardı, Mushaftan okurdu” sözü, iki ayrı durumu anlatmış olabilir. Yani “Ramazanda halka imamlık yapardı” ve “Namaz dışında Mushaftan okurdu.” Bu sözü ile onun, Kur’ân’ı ezbere bilmediği anlatılmış olur. Ancak Kur’ân’ın tamamını değil, bazı sureleri okuyarak namaz kıldırırdı, ya da her gün, o gece okunacak Kur’ân’ı ezberliyordu ki Ramazan ibâdetinde (terâvîhte) bütün Kur’ân’ı okumanın farz olmadığı bilinsin…”
Şu açıklamalar, fakîhlerin mutlaka mezheplerinin görüşlerini haklı çıkarmak için nasıl kelime oyunlarına girdiklerini göstermektedir. Âişe gibi Peygamber’in en yakın zevcesi, yıllarını Peygamber’le aynı odada, hattâ aynı yatakta paylaşmış olan ve Peygamber’in sözlerini, yaşayış tarzını, aile yaşayışını sonraki kuşaklara aktarmada en temel kaynak olan bir mü’minler annesini, namazda neyin mekruh, neyin caiz olduğunu bilmeyecek kadar bir cehaletle suçlamanın mantıklı bir tarafı olamaz. Sonra nakledilen: “Mushaftan okuyarak harika namaz kıldırırdı” sözünün anlamı gayet açık iken bu sözü, fakîhin istediği mânâya getirebilmek için iki cümleye parçalamak ve namazdan önce Kur’ân’ ı okuyup öğrendikten sonra halka namaz kıldırdığı biçime sokmak, tahrîf(çarpıtma)dan başka ne olabilir?
Doğrusu, dinde zorluk yoktur. Kişi Kur’ân’ı ezbere biliyorsa ezbere okur. Bilmiyorsa Mushafa bakarak okuyabilir. Bunun câîz olmadığına dair ne ayet, ne de hadîs vardır. Hattâ “Unuturum, şaşırırım” korkusuyla kalbini meşgul edecek kişinin, Mushafa bakarak okuması, huzur ve saygı açısından daha iyidir. (Süleyman Ateş- Kur’an Ansiklopedisi, Namaz maddesi)
2797-Âişe ‘nin anlattığına göre: “Kendisine kölesi Zekvân, Mushaf’ın yüzünden okuyarak imamlık yapıyordu.” [Buhârî, Ezan 54.] AÇIKLAMA: …Mushaf’tan okuyarak namaz kılmayı câiz görenler (İbnu Sîrîn, Hasan, Hakem, Atâ) bu hadisle amel ederler… Aynî şu açıklamayı sunar: “Hadisin zâhiri, Mushaf’ın yüzünden namaz sırasında kırâatı yürütmenin câiz olduğuna delâlet eder.” İbnu Sîrîn, Hasan Basrî, el-Hakem ve Atâ böyle hükmetmiştir. Enes , namaz kılar, arkadaki bir köle onun için Mushaf’ı tutardı. Eğer bir ayette yanılacak olsa Mushaf’ı onun için açıverirdi. İmam Mâlik ramazandaki (terâvih) namazında bunun caiz olduğuna hükmetti… Aynî, bahsi şöyle bağlar: “Derim ki: Namazda mushafın yüzünden kırâat, Ebû Hanîfe nezdinde namazı bozar, çünkü amel-i kesîrdir. Ebû Yusuf ve Muhammed’e göre câizdir, çünkü mushafa bakmak da ibadettir, ancak yine de mekruhtur, çünkü bu davranışta Ehl-i Kitab’a benzeme var… İmam Mâlik ve Ahmed’den gelen bir rivâyete göre onlar nazarında, bu sadece nafile namazlarda namazı bozmaz.” (Hadislerin kaynağı için bakınız: Hadis Ansiklopedisi(Kutub-i Sitte) Prof.İbrahim Canan Akçağ Yayınları)
Nevevi şöyle demiştir: "Namazda mushafın yapraklarını bazan çevirse, namaz bozulmaz Eğer Kur an'dan başka yazılı bir kâğıda baksa ve kendi içinden bunu tekrar etse, uzun da olsa namaz bozulmaz, fakat mekruhtur Şafiî 'İmlâ' adlı kitabında bunu ifade etmiştir" Fıkhu's- Sunne; Seyyid Sabık, C 1, Namazda Mubah Olan Şeyler/265
Paz 28 Ekim 2012, 12:04
Konu: NAMAZDA KUR’AN’A BAKARAK OKUMAK 
Ptsi 01 Ağus. 2011, 00:03